Ferencvaroš – fudbalski dragulj mađarske revolucije

Evropa je za najslavniji mađarski klub Ferencvaroš do početka šezdesetih godina prošlog veka bila misaona imenica.

Mađarski fudbal je do revolucije iz 1956. godine oblikovan po modelu komunističke partije, a Ferencvaroš je zbog ekstremno desničarskih ideja bio marginalalizovan do mere da su mu promenjeni grb i klupske boje.

Stavovi pristalica velikana iz devetog budimpeštanskog distrikta dijametralno su se kosili sa vladajućim načelima u Mađarskoj, a sve je promenjeno kada je na čelo države stigao Janoš Kadar.

Najviši funkcioner zemlje našeg severnog suseda odbacio je čvrsta načela koja su podrazumevala visok upliv politike u sport, što je bio signal za buđenje Ferencvaroša iz decenijske hibernacije.

Prvi značajniji rezultat ostvaren je plasmanom u polufinale Kupa sajamskih gradova u sezoni 1962/63, a već na proleće 1965. godine u Budimpeštu je stigla prva evropska titula pošto je u finalu spomenutog takmičenja savladan Juventus 1:0.

Na Olimpijskom stadionu u Torinu junak trijumfa nad italijanskim velikanom bio je golgeter Mate Fenjveši u 74. minutu, donevši zeleno-belima jedini trofej u turbulentnoj istoriji kluba.

Bio je to veličanstven put izabranika Jožefa Mesaroša na kojem su redom padali velikani poput Rome, Atletik Bilbaa i Mančester junajteda.

Veliki uspeh ponovljen je i 1968. godine kada je izboreno novo finale, ali se na putu Ferencove sreće isprečio engleski Lids, trijumfom na „Eland roudu“ 1:0 koji su u revanšu sačuvali odigravši meč bez golova u Budimpešti.

Bilo je to na kraju decenije koja je u potpunosti afirmisala Ferencvaroš u evropskom fudbalu, a sporadične titule u Mađarskoj išle su u prilog rebrendiranja kluba čije najveličanstvenije stranice će biti ispisane u godinama koje su sledile.

Sedamdesete godine u Mađarskoj protekle su u velikoj dominaciji Ujpešta koji je sa sedam titula u nizu ozbiljno disao za vrat Ferencvarošu, ali je evropska slava iz petog otišla u deveti distrikt Budimpešte.

Nakon uspeha u Kupu međusajamskih gradova, ukinutom 1971. godine, vreme je došlo da se ode korak napred. Početkom sedamdesetih u klub je kao trener stigao Ferenc Čanadi, mađarski stručnjak koji je 1968. godine sa DR Kongom osvojio Kup afričkih nacija.

Već u sezoni 1971/72 „Zeleni orlovi“ su stigli do polufinala Kupa UEFA, a na tom putu predvodio ih je izvanredni golgeter Laslo Branikovič, prvi strelac kluba i osvajač srebrne medalje na Olimpijskih igrama u Minhenu te godine.

Izdanak Ferencvaroševe škole fudbala je već u prvoj rundi protiv Fenerbahčea demonstrirao ozbiljne golgeterske sposobnosti postigavši het-trik u pobedi od 3:1 revanša u Budimpešti.

U drugoj rundi demoliran je grčki Panionis 6:0 u prvoj utakmici, najviše zahvaljujući het-triku Alberta, najboljeg evropskog fudbalera 1967. godine.

Revanš u Grčkoj je otkazan zbog velikog incidenta na kraju meča u Budimpešti kada su gostujući navijači napali domaće fudbalere i policiju zbog čega su izbačeni iz evropskih takmičenja.

Čanadijeve izabranike je u trećoj rundi čekao nemački Ajntraht Braunšvajg, klub koji je te sezone dao prvog strelaca Kupa UEFA, a svega pola decenije kasnije osvojio Bundesligu.

Ferencvaroš je u prvom meču u Nemačkoj izborio 1:1, a goste je sačekao pravi potop u revanšu pošto je mađarski velikan odneo ubedljivu pobedu 5:2 uz po dva pogotka neprikosnovenog Branikoviča i Lasla Balinta, kojeg su zbog elegantnog držanja zvali Baron.

Usledili su polufinalni okršaji protiv sarajevskog Železničara, simpatičnog kluba sa Grbavice koji baš nije imao sreće protiv mađarskih klubova.

Poraz od Ferencvaroša na proleće 1972. godine neuporediv je sa bolom posle Honveda 13 godina kasnije, ali je dovoljan pokazatelj da je „Plave“ poterao mađarski maler.

Predvođena čuvenim trenerom Milanom Ribarom, Želja je te sezone jedini put u istoriji kluba osvojila šampionat Jugoslavije i igrala izvrsno u Evropi.

„Petarda“ škotskom Sen Džonsonu uterala je veliki oprez Ferenvarošu pred prvi meč u Budimpešti, a poraz od 2:1 potvrdio je sve sumnje u redovima mađarskog velikana.

Dve nedelje kasnije revanš na „Grbavici“ protekao je u velikoj borbi, a ko drugi nego Branikovič obezbedio je pobedu Ferencu 2:1 i odlazak na penale.

Gostujući fudbaleri su bili precizni svih pet puta, dok je Božidar Janković postao Željin tragičar jer je bio jedini neprecizan u penal-seriji u redovima domaćeg tima.

Kroz iglene uši provukao se Ferencvaroš na „Grbavici“, ali nije mogao da isparira u polufinalu Vulverhemptonu koji je tih godina pod Bilom Mekgerijem igrao vrhunski fudbal.

Mađarski velikan je kod kuće odigrao 2:2, ispustivši prednost na desetak minuta pre kraja. U revanšu u Vulverhemptonu već nakon prvog poluvremena „Vulvsi“ su vodili sa 2:0, a Ferencvaroš je do kraja meča uspeo samo da ublaži poraz.

Veliki rezultat pod Čanadijem nadmašen je u eri legendarnog Jenea Dalnokija, dvostrukog osvajača olimpijske medalje sa Mađarskom i čoveka koji je gotovo čitav život proveo u Ferencvarošu.

Upravo za vreme njegovog vakta prekinuta je Ujpeštova dominacija u ligi, ali najviše je ostao upamćen po finalu Kupa pobednika kupova u sezoni 1974/75. Ni ubedljiv poraz protiv moćnog kijevskog Dinama 3:0 nije bacio senku na veliki uspeh koji je stigao kao kontrateža Ujpeštovim podvizima te decenije.

Bilo je to u sezoni u kojoj je Ferencvaroš dobio velelepni stadion, što je simbolično značilo dizanje kluba, a uspeh na međunarodnoj sceni pokazao je punu zrelost zeleno-belog tima burne prošlosti.

Dalnokijevi izabranici su ubedljivom pobedom protiv Kardifa u prvom kolu najavili visoke domete, a podvig protiv Prejzlijevog Liverpula u drugoj rundi pokazao je ozbiljan takmičarski nivo.

Ferencvaroš je prošao dalje zahvaljujući izjednačenju Janoša Matea u 90. minutu utakmice na „Enfildu“ pa ih je rezultat 1:1 zbog gola u gostima odveo na četvrtfinalne okršaje protiv Malmea.

Protiv najtrofejnijeg švedskog kluba trijumf je obezbeđen pobedom na gostovanju 3:1 što se ispostavilo dovoljno za spektakularne okršaje protiv Crvene zvezde u polufinalu.

Zvezda je te godine imala izvanredan tim, sačinjen od takvih asova poput Vladimira Petrovića, Dragana Džajića, Dušana Savića, Jovana Aćimovića, Miloša Šestića...

Crveno-beli su u prethodnoj rundi eliminisali slavni Real Madrid, a u Budimpšeti su imali aktivan rezultat sve do završnih 15 minuta meča kada je čuveni golgeter Ištvan Mađar postigao pobedonosni gol za 2:1.

Prethodno su domaći poveli nakon očigledno neregularnog gola Branikoviča, ali je radost trajala kratko pošto je izjednačenje Zvezdi doneo Savić.

Revanš na „Marakani“, upamćen je po rekordu od 110.000 gledalaca, doneo je veliku borbu i aktivan rezultat Zvezde do 83. minuta kada je Išvan Međeši sa penala postavio konačnih 2:2 i razočarao armiju navijača crveno-belih.

Usledilo je veliko finale na „Sent Jakobsu“ u Bazelu koje je kijevski Dinamo rutinski rešio u svoju korist za ubedljivih 3:0.

Čuveni Oleg Blohin i Volodimir Oniščenko igrali su vanserijski te sezone, a raspoloženje tokom celog turnira preneli su na finale gde su doneli prvi od tri evropska trofeja ukrajinskog velikana.

Žal za velikim trofejom i danas je prisutna među nešto starijim Ferencovim navijačima pošto su im kasnije plasmani u grupne faze velikih takmičenja bili najviši dometi.

Aktuelna generacija budimpeštanskog velikana već ima obezbeđenu evropsku jesen, ali utisak ne bi bio potpun ukoliko bi ostali bez grupne faze Lige Evrope.

Ovog četvrtka od 20 sati igraju kod kuće protiv banjalučkog Borca u prvom meču plej-ofa. Iskustvo je na njihovoj strani pa im je pozitivan rezultat neophodan kako bi imali čemu da se nadaju u vatrenoj atmosferi revanša u Banjaluci gde će ići daleko teže.