"Čudo iz Berna“ – stvaranje moderne Nemačke

Početkom jula navršiće se sedam decenija od antologijskog finala Svetskog prvenstva u fudbalu 1954. godine u kojem je reprezentacija Zapadne Nemačke slavila protiv Mađarske 3:2.

Bilo je to u godinama kada se evropsko tlo još smirivalo od potresa Drugog svetskog rata, a simboličnu organizaciju turnira dobila neutralna Švajcarska, gde bi se sećanje na teške dane najbrže zalečilo fudbalom.

Imajući u vidu uspehe koje je selekcija Nemačke ostvarila u nadolazećim decenijama, Mundijal u Švajcarskoj bio je najznačajnija tačka na putu, marketinškim rečnikom opisano, rebrendiranja njihovog imena.

Nemci su toga leta vratili poljuljani ugled čitavog sveta i stvorili imidž nacije koja je od osramoćenog gubitnika postala simbol čvrstine i pobedničkog mentaliteta.

Mada su toga leta Urugvajci stigli kao svetski šampioni, najveće nade za tron polagale su se u reprezentaciju Mađarske, čiji sastav je bio poznat kao „Zlatni tim“ pošto nije bio poražen još od 1950. godine.

Predvođeni sjajnim ofanzivnim tandemom Ferenc Puškaš - Šandor Kočiš, Mađari su tokom prve polovine pedesetih godina igrali tzv. „totalni fudbal“ ostavljajući rivale bez kiseonika u trenucima kada su pleli mrežu oko gola.

Takvi Mađari su krivi za niz rekorda koji ni posle sedam decenija nije oboren na svetskim prvenstvima. Stoga je pravo čudo kako su tog 4. jula 1954. godine izgubili od Nemaca u jednom od najuzbudljivijih finala, poznatom kao „Čudo iz Berna“.

Činilo se tada da ne postoji tim koji bi Puškašu i saigračima mogao da isparira, pogotovu što su dva puta zaredom u razmaku od svega nekoliko meseci ubedljivo savladali respektabilne Engleze.

Najpre na „Vembliju“ 6:3 u utakmici poznatoj kao „Meč veka“, a zatim i u Budimpešti gde su tukli Gordi Albion sa ogromnih 7:1, nanevši mu najteži poraz do sada.

U poređenju sa takvom Engleskom, reprezentacija Zapadne Nemačke bila je manje-više nedorastao tim za Mađare. Već sama okolnost što su u tom trenutku igrali u dresu podeljene države stvarala je antipatije prema nemačkim reprezentativcima.

Sa sećanjem na zabranu igranja Mundijala četiri godine ranije i mišlju da pripadaju naciji bez identiteta, podvig Nemačke tog julskog dana 1954. godine se zaista može opisati kao čudo.

Nemci su toga leta stigli u Švajcarsku sastavljeni delom od nekadašnjih ratnih zarobljenika, dok je u komunističkoj Mađarskoj sport doživljavan kao važna poluga „meke moći“ pa i ne čudi kakav su status fudbaleri tamo uživali.

Kao takvi Nemci su ostvarili ubedljivu startnu pobedu protiv Turske 4:1, a svesni jačine rivala odlučili su da u drugom meču grupne faze odmore nekoliko standarnih igrača protiv Mađarske.

Poraženi su sa ubedljivih 8:3 uz četiri gola maestralnog Kočiša, ali su podle namere sproveli u delo pošto je defanzivac Verner Librih tokom čitave utakmice udarao Puškaša pa je mađarski as sa povredom skočnog zgloba napustio teren i do kraja turnira se nije dovoljno oporavio.

Služeći se po staroj da cilj opravdava sredstava, Nemci su prilično uzdrmali Mađare koji su već u eliminacionim mečevima protiv Brazila i Urugvaja plaćali danak povrede Puškaša, ali eliminacija se nije dovodila u pitanje.

Poraz od Mađarske još više je ulio snagu Nemcima pa su najpre u plej-ofu ubedljivo savladali Turke 7:2 da bi potom pobedama protiv Jugoslavije i Austrije stigli do prvog finala.

Mundijal u Švajcarskoj bio je prvi na kojem je realizovan TV prenos, a te 1954. godine naglo je skočila prodaja televizora u čitavoj državi. Procenjuje se da je broj od 11.000 „čuda tehnike“ u nemačkim domovima početkom godine doživeo osmostruki rast najvećim delom zbog uspeha fudbalera.

Obradovana nacija pala je u očaj kada su u finalu Mađari poveli sa visokih 2:0 već nakon osam minuta igre, ali upravo u tim trenucima se ispoljila najveća snaga nemačkih fudbalera.

Prilično naivno primljen drugi gol mnogim labilnim ekipama bi najavio potpop, ali je mnogo godina kasnije u autobiografiji kapiten Fric Valter, prisećajući se tog trenutka, podsetio koliko su saigrači hrabrili jedni druge na putu do preokreta.

Već u 10. minutu Maksimilijan Morlok je prepolovio prednost Mađara, a jaki pljusak u Bernu više je išao na vodenicu energičnih Nemaca. Povreda skočnog zgloba sve više je mučila Puškaša, strelca vodećeg gola za Mađare i presudnog čoveka za igru njegovog tima.

Osam minuta kasnije legendarni Helmut Ran izjednačio je rezultat, a onda je usledilo jedno od najkontroverznijih 15 minuta pauze u istoriji svetskih prvenstva.

Zvanično su u javnost dospele reči ohrabrenja selektora Sepa Herbergera na račun njegovih igrača, a po mišljenju mnogih to je bio paravan za „mutne radnje“ koje su se dešavale u svlačionici nemačkog tima.

Mnogo godina kasnije novinar Erik Egers napisao je da su Nemci u pauzi utakmice koristili nedozvoljena sredstava kako bi poboljšali performanse i zadali konačni udarac uzdrmanim Mađarima.

Jedan od radnika na stadionu u Bernu priznaće kasnije da je ispod drenažne kapije pronašao špriceve, dok je tadašnji lekar nemačkog tima Vilhem Šencer insistirao da je injekcijama ubrizgavao igračima vitamin C ne bi li im podigao nivo izdržljivosti.

Mada je javnost verovala lekaru, istraživanja na univerzitetima u Berlinu i Minsteru na temu dopinga u nemačkom sportu tokom pedesetih godinama ukazali su na mogućnost da su igrači u to vreme koristili pervitin. Reč je o amfetaminu žargonski poznatom kao „brzina“, rafiniranom od strane nacističkih lekara tokom Drugog svetskog rata.

Imajući u vidu da su ovu supstancu koristili nemački piloti i vojnici Vermahta kako bi unapredili izdržljivost, ne bi trebalo da čudi otresita i borbena igra koju su Nemci demonstrirali u drugom poluvremenu protiv Mađara.

Nemci su u nastavku odolevali sve boljem rivalu da bi u finišu meča iskoristili svojih „pet minuta“ i pogotkom Rana došli do prve titule šampiona sveta.

Delovalo je u tom 84. minutu da su Mađari bačeni na kolena, ali je Puškaš uzvratio na drugoj strani postigavši gol koji je zbog ofsajda poništio glavni sudija na nagovor pomoćnika.

Mađarski as je to shvatio kao udruženu zaveru protiv njegove države (igrano za vreme Hladnog rata). Upravo je iz ove situacije nastao termin „lopta je okrugla“, širom poznat u svetu kao jedna od češće korišćenih fraza.

Uprkos brojim kontroverzama i nefudbalskih stvarima koje su pratile turnir, Nemci su (ne)zasluženo postali šampioni sveta, što je izazvalo oduševljenje i povratak vere poljuljanoj naciji.

Sedam decenija kasnije prosečni fudbalski poznavalac u ovoj zemlji reći će da je moderna Nemačka osnovana 4. jula 1954. godine u Bernu, pobedom protiv Mađarske 3:2 u finalu Svetskog prvenstva.

Nemci su se ponovo osetili prihvaćenim u svetu, a znali su da im je fudbal jedini način da to uspeju.

Nemaci i Mađari će se ponovo naći jedni naspram drugih ove srede u Štutgartu od 18 sati u meču drugog kola grupe A.

Tim Julijana Nagelsmana ga očekuje nakon ubedljivog trijumfa protiv Škotske 5:1 na otvaranju prvenstva, pa su favoriti i u ovom meču protiv Mađara koji su poraženi u prvom kolu od Švajcarske 3:1.